Letoon Antik Kenti – Muğla
Şair Ovidius’un anlattığı bir efsaneye göre Zeus’dan Hamile kalan Tanrıça Leto, ikiz çocukları Artemis ve Apollon’u Delos’ta doğurur, sonra Xanthos Nehri’nin denize ulaştığı yere gelip, nehir boyunca Leto Tapınağı’nın bugünkü bulunduğu yerdeki kaynağa varıncaya dek yürür.
Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen fakat yerli halk tarafından engellenen tanrıça, yöre halkını, izin vermemeleri sonucu kurbağaya çevirir. İşte Letoon ören yerinin kuruluşu bu mitolojiye dayanmaktadır.
Letoon ören yerinde 30 yıldır yapılan kazılarda ele geçen buluntulara göre ilk yerleşim MÖ 7.yüzyıla kadar gider. Buradaki kalıntılar ve ele geçen kitabeler Letoon’un Likya Birliği döneminde politik ve dini bir merkez olduğunu göstermektedir.
Antik kent merkezinde yan yana dizilmiş 3 tapınak bulunaktadır. Bunlardan en batıdaki iyon düzeninde olup Ana Tanrıça Leto’ya aittir. Daha küçük olan ve ortada bulunan tapınak Artemis’e en doğudaki tapınak ise Tanrı Apollon’a ithaf edilmiştir.
Apollon Tapınağı’nın ortasında bulunan ve Apollon Mozaiği olarak tanınan mozaik, pano kazı alanında doğal tahribata açık olması nedeniyle kazı ekibince kaldırılarak Fethiye Arkeoloji Müzesi’ne taşınmış olup, bugün müzede teşhir edilmektedir. Apollon Tapınağı yakınındaki Helenistik çöplük alanı içinde bulunarak bugün Fethiye Arkeoloji Müzesi‘nde sergilenen Üç Dilli Kitabe çok büyük bir önem taşımaktadır. Likçe, Aramice ve Grekçe olarak yazılmış olan kitabe Likya dilinin çözülmesinde çok büyük bir rol oynamıştır. Tapınakların güney batısında Nymphe kültüne adanmış bir çeşme binası ile bu çeşmenin doğu kenarında erken Hıristiyanlık dönemi kilisesi yer almaktadır. Ören yeri içerisinde ayrıca bir stoa ve Helenistik dönem tiyatrosu görülmeye değer kalıntılar arasında yer alır.
