Vertigo Nedir? Vertigo Belirtileri, Vertigo Nedenleri ve Vertigo Tedavisi ?

Vertigo Nedir?

Vertigo, kişinin kendisini ya da çevresinde gördüklerini dönüyor ya da hareket ediyor gibi algıladığı histir. Baş dönmesi ve denge kaybına neden olan vertigonun şiddetine göre, mide bulantısı, terleme ve kusmada yaşanabilir. Vertigoya, labirentit, migren, iç kulak, beyin veya duyusal sinirlerde yaşanan bir sorun neden olur. 

En belirgin özelliği kişide dengesizlik yaratması olan vertigo, baş dönmesi olarak da anılsa da her baş dönmesi yaşayan kişide vertigo görülmez. Vertigonun altında yatan nedenin araştırılması ve ona göre tedavi seçenekleri uygulanmalıdır.

Vertigo Belirtileri Nelerdir?

Vertigoda ortaya çıkan baş dönmesi ile kendinin veya etrafındaki alanın döndüğü hissi, denge kaybı, mide bulantısı, yüzün bir anda sararması, terleme ve gözlerin kontrolsüz hareketleri nedeni ile odaklanamama görülür. Bunlarla birlikte vertigo da karşılaşılan belirtiler genel olarak şunlardır:

• Baş dönmesi ve denge kaybı
• Cildin solgunlaşıp, sararması
• Mide bulantısı ve kusma
• Terleme
• Kulakta basınç ve çınlama
• Gözlerin kontrolsüz şekilde hareket etmesi ve odaklanamaması
• İşitme kaybı
• Nadiren bilinç kaybı
• Baş ağrısı

Vertigo Neden Olur?

Vertigo daha çok iç kulaktaki dengenin çalışma biçimindeki labirentit gibi herhangi bir sorun ve beynin belirli bölümlerinde ortaya çıkan sorunlar, beyin damarlarında tıkanma, MS hastalığı ve migren sonucu yaşanır. Baş dönmesine genellikle iyi huylu paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) ve labirentit neden olur.

Vertigoya sebep olan baş dönmeleri aşağıdaki nedenlerden kaynaklanıyor olabilir:

Labirentit; İç kulaktaki denge sisteminin bulunduğu labirentin denilen yapıların iltihaplanması ya da enfekte olmasına labirentit hastalığı denir. Labirentit hastaları sıklıkla baş ağrısı, kulak ağrısı, görme değişiklikleri, kulak çınlaması veya işitme kaybı gibi sorunlar yaşar.

Meniere hastalığı: Kulak içinde bulunan endolenf denilen sıvının basıncında artış baş dönmesine neden olur. Baş dönmesi şiddetlidir ayrıca kulak çınlamaları, dalgalanan işitme kayıpları ve kulaklarda dolgunluk hissi de meiniere hastalığına eşlik edebilir.

Vestibüler nörit: Denge siniri dediğimiz vestibüler sinirinin iltihaplanması ile ortaya çıkan baş dönmesidir. Vestibüler nörit, labirentite benzer ancak hastanın işitme duyusunu değiştirmez. Vestibüler nörit hastaları baş dönmesi, mide bulantısı ya da bulanık görme sorunları yaşayabilir.

Akustik nöroma: Akustik nöroma, kafa sinirini çevreleyen dokudan kaynaklanan iyi huylu bir tümördür. Yavaş büyüyen ve çevre dokulara yayılmayan akustik nöroma tümörün bulunduğu kulakta işitme kaybına neden olur.

Bening Paroksismal Pozisyonel Vertigo  (BPPV) : Vertigonun en yaygın nedeni  Bening Paroksismal Pozisyonel Vertigodur (iyi huylu paroksismal pozisyonel vertigo). Halk arasında kristal oynaması olarak adlandırılır. İç kulaktaki denge merkezinde bulunan kristallerin yarım daire kanallarından düşmesi sonucu oluşmaktadır. Baş hareketleri ile tetiklenen baş dönmesi tipiktir.  Hastalar genellikle yatakta, sağdan sola dönerken ya da sırt üstü yattığında   baş dönmesi yani vertigo yaşarlar.

Kronik orta kulak enfeksiyonları ve Kolesteatom: kronik orta kulak enfeksiyonları, orta kulakta kanserli olmayan bir cilt büyümesinin oluşmasına neden olan kolesteom iç kulağa etki ederek baş dönmeleri, vertigo ve işitme kayıpları gibi rahatsızlıklara sebep olabilirler.

Vertigonun en yaygın nedeni, pozisyonel vertigo olarak da bilinen benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)’dur. Bu durum, iç kulaktaki küçük kalsiyum kristallerinin yerinden oynayarak dengenin bozulmasına yol açmasıyla ortaya çıkar. Baş hareketleriyle birlikte aniden başlayan kısa süreli baş dönmesi ataklarına neden olur. Özellikle yatakta dönerken, eğilirken veya başın hızlı hareket ettirilmesiyle belirtiler tetiklenir. Pozisyonel vertigo genellikle yaşlanma, baş yaralanmaları veya iç kulakla ilgili problemler sonucunda oluşur ve vertigonun en sık görülen nedeni olarak kabul edilir.benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)

Vertigo Çeşitleri Nelerdir?

Vertigonun kaynaklandığı bölgeye göre çeşitleri periferik ve santral vertigo olarak ikiye ayrılmaktadır. Periferik vertigo Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları Bölümünün, santral vertigo ise Nöroloji Bölümü, uzmanlık alanına girmektedir.

Santral vertigo nedir?

Beyinden kaynaklanan rahatsızlıklar sonucu meydana gelmektedir. Santral vertigolar, beyinde tümör, kanama, damarlarda anevrizma ya da beyin damarlarının farklı bozukluklarından kaynaklanabilmektedir. Hastanın detaylı hikayesi ve fiziksel muayene sonucu hangi vertigo türü olduğu belirlenebilmektedir. Santral vertigoda hastalar Nöroloji Bölümü’ne yönlendirilmektedir.

Periferik vertigo nedir?

Periferik vertigo kulaktaki denge merkezinin etkilenmesine bağlı olarak dengenin bozulmasıdır. Periferik vertigoya kulak hastalıklarının yanı sıra boyun ağrıları gibi kas iskelet sistemindeki herhangi bir sıkıntı, hipo- hipertiroidi ya da hipoglisemi gibi metabolik hastalıklar da neden olabilmektedir. Hasta vertigo şikayetiyle geldiği zaman ilk olarak kulakla ilgili bir sıkıntısı olup olmadığına bakılmaktadır. Hastalardan genel metabolik tetkikleri istenmektedir. Şeker, kolesterol, trioit, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri ayrıca kişinin tansiyonuna kadar bütün tetkiklerine bakılmaktadır. Çünkü bunların hepsi vertigo ataklarını tetikleyebilmektedir. Vücuttaki herhangi bir dengesizlik vertigo ataklarıyla kendini gösterebilmektedir.

Vertigo Nasıl Tedavi Edilir?

Vertigo tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Tedavi seçenekleri, semptomların şiddeti, altta yatan nedenler ve hastanın tıbbi geçmişine göre değişebilir. İlaçlar, fizik tedavi, cerrahi müdahaleler ve yaşam tarzı değişiklikleri, vertigo tedavisinde kullanılan yaygın yöntemlerdir.

Vertigo tedavi planı burada nedene yönelik olarak uygulanır. En sık görülen pozisyonel vertigo(Benign) kristal oynamasının olduğu vertigo tipi düzeltme manevralarıyla tedavi edilebilmektedir. Bening pozisyonel vertigoda uygulanan manevralar bulunmaktadır. Epley, Semont, Barbekü gibi isimlerle anılan manevralarla  düzeltilebilmektedir. Manevralardan önce hastalara ilaç verilmemesi gerekmektedir. Düzeltme manevraları seanslar şeklinde olmaktadır. Tekrarlama süresi hastaya göre değişmektedir. Baş dönmeleri çok şiddetliyse ve kulakta birkaç kanalda birden kristal oynaması olmuşsa aynı zamanda ilaç tedavisi de yapılmaktadır.

Diğer sebeplerle olan vertigolarda ise ilaç tedavileri, kulak içine enjeksiyon tedavileri,denge rehabilitasyon tedavileri çok nadiren de olsa cerrahi tedavileri yapılmaktadır.

Vertigosu Olanlar Nelere Dikkat Etmelidir?

• Düzensiz ve yetersiz uyku kişilerin dinlenememesine ve vertigo da dahil birçok hastalığa davetiye çıkarmaktadır. Düzenli ve yeterli uykuya herkesin özen göstermesi gerekmektedir.
• Stresten uzak durulması, yani kişiyi strese sokan faktörlerin kişinin hayatından çıkarılması gerekmektedir. Aşırı stresin bağışıklık sistemini de olumsuz etkilediği için stresten uzak durmak önemlidir.
• Güçlü bir bağışıklık sistemiyle vertigo dair birçok hastalıktan korunabilmek mümkündür. Bu sebeple sağlıklı ve taze gıdalar tüketilmeli, aşırı tuzlu, yağlı ve işlenmiş gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Vitamin ve mineral değerlerinin, özellikle D vitaminin normal seviyelerde olması da yine bağışıklığın kuvvetli olmasını sağlamaktadır.
• Vertigo tedavisinden sonra hareketli sporlardan ve ani hareketler yapmaktan kaçınılmalıdır.
• Bol sıvı tüketilmeli, kahve, kola ve çikolata gibi kafein içeren yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalı ayrıca sigara kullanımına son verilmelidir.

Vertigo Nasıl Geçer?

Vertigosu olan kişiler günlük yaşamlarında uygulayacakları bazı tedbirler ile vertigo semptomlarının ortaya çıkmasını önleyebilir ve/veya semptomları hafifletebilirler. Vertigo’ya iyi gelen yöntemler şunlardır:

• Ayağa kalkarken, başınızı çevirirken yavaş hareket etmek
• Başı yastıkla yükselterek uyumak
• Baş dönmesi hissini azaltmak için sessiz ve karanlık bir oda tercih etmek
• Baş döndüğünde hızlıca oturmak